Tiêu dùng 'xanh', chưa dễ 'xanh' ngay

Xuất phát từ mong muốn bảo vệ các nguồn tài nguyên cho các thế hệ tương lai và nâng cao chất lượng sống của con người, nhiều năm nay, tiêu dùng xanh trở thành một xu hướng tiêu dùng mới hiện đại, có sức lan tỏa ngày càng sâu.

Xuất phát từ mong muốn bảo vệ các nguồn tài nguyên cho các thế hệ tương lai và nâng cao chất lượng sống của con người, nhiều năm nay, tiêu dùng xanh trở thành một xu hướng tiêu dùng mới hiện đại, có sức lan tỏa ngày càng sâu.

Hiện nay, người tiêu dùng trên thế giới đang dần dần hướng tới các sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường và coi đó như một tiêu chuẩn cho các sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao. Một bộ phận người tiêu dùng đã sẵn lòng trả giá cao hơn cho những hàng hóa được gắn nhãn mác đạt tiêu chuẩn sản xuất bền vững.

Tiêu dùng xanh có thể được định nghĩa là việc mua, sử dụng và tuyên truyền các sản phẩm thân thiện với môi trường mà không gây nguy cơ cho sức khỏe con người và không đe dọa các chức năng hay sự đa dạng của các hệ sinh thái tự nhiên.

Mặc dù nắm được lợi ích của trào lưu này và trên thực tế, Chính phủ nhiều nước cũng tìm mọi cách “thiết kế” các chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ tiêu dùng xanh, song nhìn chung không dễ để thay đổi thói quen cho số đông người tiêu dùng, bởi nó đòi hỏi sự thay đổi tận gốc rễ của nhiều thứ liên quan.

Chẳng hạn tại Việt Nam, trào lưu tiêu dùng xanh được khởi xướng nhiều năm nay, song thực tế quan sát cho thấy tỷ lệ người tiêu dùng quan tâm và tự thay đổi thói quen một cách triệt để là không nhiều. Lấy ví dụ, tại các siêu thị, cửa hàng mua sắm một thời từng “dấy” lên phong trào sử dụng túi giấy, lá chuối, hộp giấy… cùng các bao bì bằng vật liệu thân thiện với môi trường. Nhưng sau một thời gian, vấp phải nhiều sự bất tiện cho cả phía người bán lẫn người mua, trào lưu này dần lắng xuống. Đơn cử, để có nguồn lá chuối gói rau xanh trên toàn hệ thống siêu thị nào đó, phải có vùng nguyên liệu, vận chuyển, bảo quản, phân phối, hướng dẫn nhân viên sử dụng… rất phức tạp, nhiêu khê và khó duy trì. Tương tự, các túi giấy, hộp giấy, đều có chi phí đắt đỏ hơn túi ny-lông, do đó cả người tiêu dùng lẫn đơn vị kinh doanh đều ngần ngại.

Mấy năm qua, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, thói quen mua hàng qua mạng cũng kéo theo sự tăng trưởng nhanh và nhiều túi ny-lông, hộp nhựa… bởi khi vận chuyển thức ăn, hàng tiêu dùng, các loại bao bì thân thiện với môi trường đều khó đáp ứng tiêu chí “bền, rẻ, tiện lợi”.

Sâu xa hơn, việc sử dụng bao bì, tiêu dùng xanh còn nhắm đến việc khuyến khích người tiêu dùng ưu tiên sử dụng các sản phẩm sử dụng nguyên liệu “xanh” và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường trong suốt quá trình sản xuất. Song xét nhiều khía cạnh, còn rất nhiều việc phải làm, nhiều chính sách phải thiết kế thì mới thúc đẩy hiệu quả tiêu dùng xanh, song tóm lại là, chỉ khi tiêu dùng xanh cũng đạt được 3 tiêu chí quan trọng (dưới góc nhìn người tiêu dùng): tiện lợi, nhanh, rẻ thì mới có thể lâu dài.

Vi Lâm